ТжКБ педагогтері: Кәсіби құзыреттілігін дамыту форматы ретінде курстан кейінгі сүйемелдеу
Қазақстанның техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін ауқымды жаңғырту, мазмұнын кезең-кезеңімен жаңарту жағдайында педагогтердің кәсіби дамуы, олардың функционалдық ұтқырлығы, инновациялық белсенділігі, IT-құзыреттілігінің жоғары деңгейі, өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылу барған сайын сұранысқа ие. Біздің аймақтағы техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің үш жүзден астам педагогы “ТАЛАП” коммерциялық емес акционерлік қоғамы ұйымдастырған республикалық біліктілікті арттыру курстарынан өтеді.
Биыл ТжКБ педагогтеріне өзекті, сұранысқа ие және қызықты тақырыптар ұсынылды. Айта кету керек, бүгінде ТжКБ ұйымдарының 12 оқытушысы “Талап” КЕАҚ штаттан тыс тренерлері болып табылады және курстық оқыту жүргізеді. Курстық даярлық «Педагогтердің біліктілігін арттыру курстарының білім беру бағдарламаларын әзірлеу, келісу және бекіту қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 4 мамырдағы № 175 бұйрығына сәйкес жүргізіледі және педагогтарды курстарда оқытудың өзін ғана емес, сондай-ақ педагогтердің қызметін курстан кейінгі сүйемелдеуді, курстан кейінгі мониторингті регламенттейді.
Курстан кейінгі сүйемелдеу, мониторинг – педагогтің кәсіби құзыреттілігін дамытуды қамтамасыз ететін іс-шаралар жүйесі, курсты бітірген педагогтердің курстан кейінгі қызметін бақылау және бағалау жүйесі. Курстан өткеннен кейін тыңдаушыларды сүйемелдеу біліктілікті арттыру бағдарламаларын іске асыратын оқытушылар құрамының жоспарлы семинарлар, вебинарлар, конференциялар өткізу арқылы біліктілікті арттыру қатысушыларымен желілік өзара іс-қимылда, сондай-ақ әртүрлі байланыс құралдарын (электрондық пошта, сайт, бейне конференциялар ұйымдастыруға арналған түрлі платформалар, жалпы чаттар және тағы да басқаларды қолдану арқылы жеке қарым-қатынаста жүзеге асырылады.
Өзара әрекеттесудің бұл формалары мұғалімдердің іс жүзінде туындайтын кәсіби қиындықтарын толтыруға, оқу барысында игерілгенді қолдануды сүйемелдеуге мүмкіндік береді. Курстан кейінгі сүйемелдеу – бұл педагогтердің білім беру қызметін әдістемелік, консультациялық сүйемелдеу, педагогтердің кәсіби құзыреттілігін дамытуға бағытталған курстық кезеңнен кейінгі педагогикалық қызметін қадағалау бойынша іс-шаралар кешені. Курстан кейінгі кезеңде педагогті сүйемелдеу педагогтармен жұмыстың перспективті түрі болып табылады, ол танымдық қызметті жандандыруға, білім беру нәтижелерін қалыптастыруға, өзін-өзі талдау мен өзін-өзі бағалаудың рөлін арттыруға мүмкіндік береді.
Курстан кейінгі сүйемелдеу міндеттері: кері байланыс механизмдерін пайдалану негізінде педагогтің кәсіби құзыреттілігін дамыту траекториясын анықтау (сауалнама, рефлексия, бағалау қорытындысы бойынша ұсыныстар, ТжКБ жүйесі ұйымдарының қызметіне инновациялық технологияларды енгізу); курстық оқыту процесінде алынған білімді, іскерлікті, дағдыларды және құзыреттерді педагогикалық практикаға енгізу бойынша педагог қызметін әдістемелік және практикалық сүйемелдеу; озық педагогикалық тәжірибені жинақтау және тарату.
Жоғарыда аталған міндеттердің әрқайсысы бағыттар бойынша күндізгі нысанда да, онлайн және қашықтықтан да бірқатар іс-шаралар өткізуді көздейді. Г.Өтегенова «Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің әдіскерлері мен педагогтерінің кәсіби құзыреттілігін жетілдіру және техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі оқыту нәтижелерін бағалаудың негізгі компоненттері» білім беру бағдарламалары бойынша курстық оқытудан өткеннен кейін педагогтердің (тыңдаушылардың) білім беру қызметін консультациялық сүйемелдеу келесі бағыттар бойынша жүргізілді.
Педагогикалық практикаға инновациялық технологияларды, әдістерді, тәсілдер мен техникаларды енгізу бойынша; оқу процесінде IT технологиялар мен интернет-ресурстарды пайдалану бойынша; оқу практикасында қызықты техникаларды қолдану бойынша тәжірибе алмасудың түрлері мен түрлері бойынша ақпараттандыру; педагогтарға әдістемелік көмек көрсету және қолдау функцияларын орындайтын іс-шаралар өткізу. Курстан кейінгі кезеңде тыңдаушыларға әдістемелік көмек көрсету бойынша Г. Өтегенова мен М. Боқаева іс-шаралар өткізді.
Жас педагог мектебі, Педагогикалық шеберлік мектебі, циклдік комиссия отырыстары аясында (оқу сабағын жобалау: тиімді әдістерді таңдау; “Edupage платформасында бақылаудың формалары мен әдістері: әдістемелік аспект”; оқытуда инновациялық формалар мен әдістерді пайдалану); мастер-класстар, практикумдар (IT-идеялардың калейдоскопы; әдістемелік жинақ: сабақта қызметті жандандыру әдістері; колледж дидактикасында оқытудың проблемалық-жобалық әдісі; оқу үрдісінде интернет технологияларды пайдалану.
“Айт – мен ұмытпаймын, көрсетемін – мен есімде сақтаймын, тартамын – мен түсінемін” айдары шеңберінде педагогикалық шеберліктің ашық сабақтарының сериясы – шеберханалар технологиясы; сондай – ақ өңірдегі колледж педагогтеріне көмек ретінде әдістемелік ұсынымдар, нұсқаулық-әдістемелік хаттар әзірленеді. Педагогикалық практиканың нақты жағдайын курс бағдарламасының күтілетін нәтижелерімен салыстыру мақсатында М. Боқаева Қостанай құрылыс колледжі директорының әдістемелік жұмыс жөніндегі орынбасары О. Терноваямен бірлескен түрде “Оқытудың инновациялық нысандары мен әдістерін пайдалану” тақырыбы бойынша құрылыс – техникалық пәндердің пәндік – циклдік комиссиясының отырысын өткізді.
Іс-шараға осы колледждің педагогтары қатысып, өз тәжірибесінде қолданылатын инновациялық формалар мен әдістерді көрсетті. Г. Өтегенова Ы.Алтынсарин атындағы Рудный әлеуметтік-гуманитарлық колледжі директорының әдістемелік жұмыс жөніндегі орынбасары В.Гомонова “Оқу сабағын жобалау: тиімді әдістерді таңдау” тақырыбы бойынша Жас педагог мектебінің отырысын өткізді. Іс-шаралар онлайн режимінде өткізілді. Әрбір іс – шараға “Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің әдіскерлері мен педагогтерінің кәсіби құзыреттілігін жетілдіру және техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі оқыту нәтижелерін бағалаудың негізгі компоненттері” тақырыптары бойынша курстардан өткен 40-тан астам педагог (әдіскерлер, өндірістік оқыту шеберлері және оқытушылар), ТжКБ әдістемелік кабинетінің әдіскерлері және екі колледж оқытушылары-циклдік комиссиялар мен жас педагог мектебінің мүшелері қатысты.
Циклдік комиссия отырысында колледждің оқу процесінде жобалық қызметті сүйемелдеуді ұйымдастыру мәселелері; студенттердің оқу дайындығының тиімділігін арттыру құралы ретінде интерактивті технологиялар; құрылыс мамандықтарының студенттерін даярлау кезінде халықаралық тәжірибені ескере отырып, білім беру инновациялары мен практикасын интеграциялау, сондай-ақ көптілді оқытуды іске асыру қағидаттарында интерактивті нысандар мен тәсілдер қаралды. Жас педагог мектебінің отырысында оның қызметінің нысандары, тьюторлық сүйемелдеу әдістері, ОТЖ-да АКТ –технологияларын қолдану, Оқу-жоспарлау құжаттамасымен жұмыс қаралды және берілген тақырыпта сабақтарды жобалау бойынша шағын жобалар ұсынылды.
Іс-шаралар қатысушылар арасында үлкен резонанс тудырды, өйткені олар педагогтердің кәсіби құзыреттілігін дамыту траекториясын анықтауға, озық педагогикалық тәжірибені жалпылауға және таратуға және педагогтердің жұмысында әдістемелік көмек көрсетуге ықпал етті. Курстан кейінгі тыңдаушыларды сүйемелдеу бойынша жүргізілетін жұмыс – тренердің де, тыңдаушылардың да қызметіндегі маңызды кезең. Бұл жұмыс оқыту процесінің мақсаттары мен міндеттерін шешу үшін біліктер мен дағдыларды қалыптастыру мақсатында қазіргі заманғы электрондық ресурстармен, WEB-сервистермен (құралдармен) курстық оқытудан өткен педагогтердің жүйелі жұмысын ұйымдастыруға ықпал етеді; оқу сабақтарын жобалау кезінде әртүрлі нысандар мен әдістемелік тәсілдерді қолдану бойынша біліктерді дамытуға көмектеседі.
Әдістемелік құралдарды әзірлеу бойынша тренерлер мен тәжірибелі педагогтердің жинақталған тәжірибесімен таныстырады; педагогикалық тәжірибені облыстық/республикалық деңгейлерде жалпылау және тарату үшін мүмкіндік береді; оқыту техникалары мен әдістемелерін қолданудың үздік тәжірибесі мен жетістіктерін кейс жасауға ынталандырады. Бұл жұмыс инновациялық және эксперименттік жұмысты іске асыру, ТжКБ ұйымдарының қызметін талдамалық-диагностикалық және сараптамалық қамтамасыз ету мақсатында ақпараттық-әдістемелік кеңістік құруға ықпал етеді.
Оқу-тәрбие үдерісін жетілдіреді және педагог қызметкерлерге нәтижелі жұмыс түрлері (шеберлік сыныптары, шығармашылық шеберханалар, шығармашылық зертханалар, проблемалық және шығармашылық топтар, семинарла) арқылы практикалық көмек көрсетеді. Бұдан басқа, қолайлы коллаборативті орта, педагогикалық қоғамдастықтың ынтымақтастығы, өзара оқыту және біліктілікті арттыру курстарында оқуды аяқтағаннан кейін педагогтердің өсуі мен даму перспективалары құрылуда. Курстық оқытуды ұйымдастырудың арқасында инновациялық ортаны құруға және инновациялық жобаларды сәтті әзірлеуге және оларды білім беру практикасына енгізуге жағдай жасауға ықпал етіледі.
Марал БОҚАЕВА,
Білім басқармасындағы ТжКББ әдістемелік
кабинеті басшының орынбасары, “ТАЛАП”
КЕАҚ штаттан тыс жаттықтырушысы
Гүлнара ӨТЕГЕНОВА,
Білім басқармасындағыТжКББ әдістемелік
кабинетінің ТжКБ ұйымдарында ОӘЖ
дамыту бөлімінің басшысы, “ТАЛАП”
КЕАҚ штаттан тыс жаттықтырушысы,
Қостанай облысы
