Қашықтан оқыту: Онлайн платформалардың тиімділігі

Алдыңғы жылдың көктемінде бүкіл әлемдегі білім беру жүйесі үлкен сілкіністі бастан өткерді. Коронавирустық инфекцияның таралу қаупі жағдайында көптеген университеттер мен колледждер, мектептер Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім министрлігінің ұсынысы бойынша қашықтан оқытуға көшу туралы шешім қабылданды. Ауысу шұғыл режимде өтті. Қашықтан оқытуға көшкен оқушылар, ата-аналар да күйзелісті бастан кешірді. Мектептер де, жоғары оқу орындары да оған мұндай жағдайға дайын емес еді. Бұл жағдай әлемдегі университеттердің профессорларын, барлық мұғалімдерді өздерінің шығармашылық және кәсіби әлеуетін дамытуда онлайн білім беруге мәжбүр етті.

Бір қызығы, пандемия кезінде, яғни, соңғы бір жылда білім беру платформаларына деген сұраныс керемет өсті. Қашықтан оқыту процесін ыңғайлы және тиімді ұйымдастыру үшін платформалар мен жүйелер жасалды. Статистика бойынша қашықтықтан оқыту сыныптағы оқумен салыстырғанда тәжірибе сапасынан кем емес екенін көрсетеді. Осы орайда ең танымал он білім беру платформаларын  қарастырайық.

EdApp білім беру платформасы – әлемдегі ірі және кіші ұйымдар қолданатын жетекші LMS жүйесі. EdApp-бұл жеке және корпоративті барлық пайдаланушыларға ақысыз қолжетімді білім беру платформасы. Ол курстарды құру мен алмасуды қарапайым және тиімді ету үшін дизайн шешімдері мен шаблондарын ұсынады. Сонымен қатар, әлемдегі жетекші мамандар әзірлеген дайын курстарды ұсынады, оларды сіз өзіңіздің оқу жоспарыңызға қоса аласыз. Microlearning-тегі EdApp-тің басты ерекшелігі олар өз бағдарламаларын мобильді құрылғылармен жақсы жұмыс істейтін етіп жасайды, бұл сізге кез келген уақытта, кез келген жерде білуге, деректерге негізделген даму құралын ұсынады және өзіңіздің жақсы ұйымдастырылған және тиімді курстарыңызды құруға мүмкіндік береді. Сіз оларды тартымды ете аласыз. EdApp қуатты Canva дизайн құралдарымен біріктірілген.

Google Classroom білім беру платформасы – бағдарламалық жасақтама алыбы ұсынған білім беру құралы кенеттен онлайн режимінде оқуға көшуге мәжбүр болған мектептер үшін лайықты шешім. Ол қашықтықтан оқытуға мүмкіндік беретін толық функционалды тегін деңгей ұсынады. Google Classroom Google Docs, есептеу кестелері, интернеттегі презентация құралдары және бейне қоңыраулар құралы (Google Hangouts) сияқты танымал G Suite құралдарын қолданады. Оның қарапайым және танымал дизайны, ақысыз негізгі мүмкіндіктері және жоғары қол жетімділігі – мұның бәрі Google Classroom-ды қосымша опциялар мен жоғары деңгейлі құралдарды қажет етпейтін мектеп және университет курстары үшін таптырмас таңдау етеді.

Udеmy білім беру платформасы – әлемдегі нұсқаушылар өткізетін бірнеше рецензияланған курстарды ұсынатын ең танымал білім беру платформаларының бірі. Udemy курс жасаушыларына арналған көптеген стандартты дизайн құралдарын ұсынады: бейнелер, есептеу кестелері, құжаттар, презентациялар. Өкінішке орай, Удеми мұғалім мен студенттер арасында кедергісіз алмасуға мүмкіндік бермейді. Сонымен қатар, жарияланған курстардың сапасын бақылау іс жүзінде жоқ. Жақсы шолу рейтингі Udemy-де курсты таңдаған кезде шешуші элемент болып табылады. Ол өзін-өзі оқыту режиміне бағытталғандықтан, қоғамдастықтың кең қолдауы, сондай-ақ мұғалімнің кері байланысы жоқ.

WizIQ білім беру платформасы – бұл жүйе кәсіби оқыту мен дамуға емес, дәстүрлі сыныпта оқытуға арналған болса да, мұғалімдерге өздерінің ерекше онлайн курстарын құруға мүмкіндік береді. WizIQ-бұл интерактивті оқытуды қамтамасыз ететін марапаттарға ие білім беру платформасы. WizIQ-пен жасалған онлайн курстар да сатылымға шығарылуы мүмкін және оларды жаппай ашық онлайн курстарға айналдыру мүмкіндігімен оларды оңай табыс көзіне айналдыруға болады. WizIQ сондай-ақ, таңдалған пән бойынша жеке нұсқаулар бергісі келетіндерге сандық оқыту бағдарламасын ұсынады. WizIQ-те өте ашық баға саясаты жоқ-әр әлеуетті клиентке сату бөліміне хабарласқаннан кейін жеке квота беріледі.

ЕdX білім беру платформасы – Coursera-мен бірге edX – бұл LMS арасындағы колледждің білім сапасын қамтамасыз етуге бағытталған екі қасиетті тор. Гарвард пен Массачусетс технологиялық институтының түлектері жасаған. EdX-бұл әртүрлі университеттердің онлайн курстарын өткізетін жоғары білімге бағытталған платформа. Бұл жұмыс орнында кәсіби білім алу үшін өте қолайлы болмаса да, сіз Йель бизнес бағдарламасына немесе Гарвардтағы физика сабақтарына ақысыз кіре аласыз. EdX-тің қызығушылығы бірінші дәрежелі ресурстар мен оқытушылардың жаһандық қолжетімділігін жақсарту болып табылады. Алайда, edX ұсынған таңдау басқа платформаларға қарағанда әлдеқайда аз және өте мамандандырылған аймақтармен шектелген. EdX  микро-оқытуды қолдамайды және лекциялар тыңдау және эссе жазу арқылы дәстүрлі оқыту әдістерін қолдайды. Оның негізгі бағыты-жаратылыстану ғылымдары.

Blackboard Learn білім беру платформасы – жоғары оқу орындарының оқытушылары мен студенттеріне арналған, олар бұлтта материалдарды сақтап, бөлісуді қажет етеді. Оқудан басқа, оны корпоративті және мемлекеттік оқу бағдарламалары үшін пайдалануға болады, дегенмен басқа LMS бар, олар аз ақшаға қосымша мүмкіндіктерді ұсынады. Бұл мобильді құрылғылар үшін ыңғайлы, жас пайдаланушылардың әдеттерін ескереді және кез-келген жерде сабаққа қатысуға мүмкіндік береді. Blackboard мазмұнды еш қиындықсыз жеткізеді, бірақ, басқа LMS ұсынатын Ләззаттың бір бөлігін, үлкен функционалдылықты алады. Blackboard тегін емес,  олардың веб-сайтында нақты бағалар жоқ және бағаны сұрау керек.

Coursera білім беру платформасы – бұл edX сияқты, бүкіл әлемде колледж деңгейінде білім беруге және сапалы білім алуға бағытталған білім беру платформасы. Ол әлемнің әйгілі серіктес университеттері өткізетін онлайн дәрежелер, мамандандырылған курстар және бір реттік іс-шаралар ұсынады. Coursera курстарының көпшілігі белсенді қатысуды, кері байланысты, тапсырмаларды жазуды және дәрістерге қатысуды қажет етеді. Күш-жігер ақталады, өйткені курстың соңында сіз оған тиісті мөрмен сертификат алуға өтініш бере аласыз.

Skillshare білім беру платформасы – бұл оқушылардың динамикалық ауқымы үшін практикалық, дағдыларға бағытталған курстарды ұсынуға бағытталған танымал білім беру платформаларының бірі. Біріншіден, бұл білім беру бейне платформасы ретінде шектелген, онда мұғалімдер мен оқытушылар бейнероликтер сериясында тақырыпты түсіндіреді. Skillshare-бұл қоғамдастыққа негізделген платформа, демек, әркім мұғалім бола алады және қауымдастық форумында кері байланыс пен қолдауды оңай ала алады. EdX немесе Coursera-дан айырмашылығы, Skillshare интернеттегі қатысуды құруға (әлеуметтік медиа маркетинг дәуірінде пайдалы), шағын бизнесті қолдауға немесе жай ғана ойын-сауық мақсаттарына көмектесу арқылы прагматикалық дағдыларды үйретуге бағытталған. Skillshare екі айлық ақысыз сынақ нұсқасын ұсынады.

Thinkific білім беру платформасы – жақсы ойластырылған LMS платформалық жүйесі, ол сіздің оқу курстарыңызды құруға мүмкіндік береді және сіздің курстың дамуын жеңілдету үшін көптеген шаблондар мен графикалық кескіндерді ұсынады. Ол кәсіпкерлерге, онлайн-оқытушыларға, жаттықтырушыларға және оқытушыларға бағытталған, олар өздерінің білім беру құралдарын кеңейтуді және жаңартуды қалайды.

LinkedIn-де оқыту  – бұл негізінен бизнеске және технологияларға байланысты салаларға бағытталған білім беру платформасы. Платформа курстары жеті түрлі тілде бейне түрінде ұсынылған, бұл сіздің географиялық жағдайыңызға байланысты қолжетімді етеді. LinkedIn Learning – жаңартылған профильдері бар LinkedIn пайдаланушылары үшін қосымша мүмкіндік және еңбек нарығында жаңа мүмкіндіктер іздейтіндерге жаңа, жоғары біліктілік беруге бағытталған. LinkedIn Learning-бұл үйренуге жақсы орын, оны үйрету қиынырақ, өйткені жаттықтырушы болу үшін көп күш салу керек. Курстардың сапасын алдын-ала бағалау оңай емес және біраз зерттеуді қажет етеді.

Қорыта келе айтарым, қашықтықтан оқыту жүйесінің рөлі қазіргі таңда білім саласы үшін өте жоғары, себебі бұл жүйе арқылы мұғалімдеріміз бен окушыларымыз әлемдік ақпараттармен байланысуға, білімдерін онлайн жалғасыруға, ғылыми және шығармашылық жұмыстарын жетілдіруге, әлемдік ақпарат кеңістігінде өздерінің білімдерін шындауга зор мүмкіндік алады. Қашықтықтан оқытуды күрделі процесс деп санамауымыз қажет, қазіргі білім беру ресурстарының болуы материалды зерттеуді ұйымдастыруда және оның дамуын бақылауда мұғалімнің міндеттерін жеңілдетуге арналған.

Мұғалім тек дұрыс материалды таңдап, оқушылармен байланысын жоғалтпауы өте маңызды. Қашықтықтан оқу арқылы мұғалімдер сақтық шараларын жасап қана қоймай, сонымен қатар өз шеберліктерін де арттырып жатыр. Оқушыларға қашықтықтан білім беріп, тəрбие тағылымын дарытып келе жатқан мыңдаған мұғалім қауымына қажырлы еңбектеріңіз жана берсін дегім келеді.

Гулзада Унгарбаевна КАЛЛИБЕКОВА,
“Өрлеу” біліктілікті арттыру ұлттық
орталығы” АҚ филиалы Ақтөбе облысы
бойынша педагогикалық қызметкерлердің
біліктілігін арттыру институтындағы педагогикалық
инновация және курстан кейінгі қолдау
зертханасының меңгерушісі