Ғалымдар Шығыс Қазақстан аумағында қуғын-сүргінге ұшырағандар лагерінің болғанын растады
Мұрағаттық құжаттармен жұмыс істеу кезінде ШҚО аумағында бірінші деңгейдегі құпиялылық лагерінің бар екендігі расталды және орналасқан жері нақтыланды, – деп хабарлайды Сәрсен Аманжолов атындағы ШҚУ баспасөз қызметі.
Құрбандар мен зардап шеккендер туралы мәліметтерді іздеу жөніндегі өңірлік комиссияның басшысы, НКВД ГУЛАГ-ның ШҚО аумағындағы лагерьлерінде болған Нелли Краснобаева Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне арналған өңірлік ғылыми-практикалық конференцияға қатысушыларға Шығыс Қазақстан аумағында бірінші деңгейдегі құпиялық лагерінің бар екендігін растайтын құжаттар туралы хабарлады.
– Ресей Федерациясының мұрағат құжаттарымен жұмыс істей отырып, Шығыс Қазақстанда орналасқан “790 және ИТЛ құрылысы” ГУЛАГ НКВД лагері туралы ақпарат табылды. Өмір сүрген жылдары – 1951-1953 жылдар, – дейді Нелли Леонидовна. Құжаттар бойынша орналасқан жері-Глубокое ауданындағы Түркістан-Сібір темір жолының Аврора станциясы, Ертіс химия-металлургия зауыты. Лагерь тұтқындарының еңбегі Первомайский кентінде Ертіс химия-металлургия зауытының құрылысына қызмет көрсету үшін пайдаланылды.
Нелли Леонидовна атап өткендей, кейіннен лагерь бөлімшесі 1953 жылы Ермаклаг болып өзгертілді. Ол Өскемен қаласында орналасқан. Лагерь жабылған кезде, Ресей Федерациясының мұрағаттарының мәліметтері бойынша, 2715 адам болған, онда 400 – ден астам адам 58-бап бойынша жазасын өтеп жатқан. Нелли Леонидовнаның айтуынша, бұл құжаттар қолжетімсіз деңгейге өтті, өйткені лагерь 1952 жылы құпиялылықтың бірінші деңгейіне ие болды және кез-келген ақпарат жабық еді.
– Біз Шығыс Қазақстан мемлекеттік мұрағаты туралы мұрағат қорларын жаңадан зерттедік. Ертіс химия-металлургия зауытының құжаттарында лагерьлер мен барақтардың орналасу схемасы бар. Тұтқындардың атаулы тізімдері және бақылау қалай жүргізілгені табылмады. Сондықтан, біз Шығыс Қазақстандағы түрме лагерлік бөлімшелерінің құжаттары арқылы жұмысты жалғастырдық. Олардың бірнешеуі болды. Бұл жағдайда біз Өскеменде орналасқан №16 лагерь бөлімі туралы айтып отырмыз.
Онда тұтқындардың тізімі бар, Ермак лагерлік бөлімшесінен басқа бағытқа жіберу үшін 50-ге жуық адам жіберіледі. Қазіргі уақытта біз адамдармен не болғанын анықтауға тырысамыз, – деп атап өтті құрбандар мен зардап шеккендер туралы мәліметтерді іздеу жөніндегі өңірлік комиссияның жетекшісі, ШҚО аумағындағы НКВД ГУЛАГ лагерлерін зерттеген Нелли Краснобаева.
ШҚО саяси қуғын-сүргін құрбандарын зерттеу жөніндегі өңірлік комиссияның жұмыс тобы зерттеу кезінде Шығыс Қазақстан аумағында 58-баптың 10-бөлігі және 11-бөлігі бойынша қуғын-сүргінге ұшыраған 192 адам анықталды. Оның ішінде 83-і ақталды. 109 адам әлі ақталмаған.
