Ұлттық бірыңғай тестілеу “1 компьютер – 1 камера – 1 тестіленуші” қағидаты бойынша 51 пунктте электронды форматта ұйымдастырылды

Кеше Орталық коммуникациялар қызметі алаңында «ҰБТ-2021 қорытындылары» тақырыбында ұйымдастырылған онлайн баспасөз конференциясында спикерлер ретінде ҚР БҒМ Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім департаментінің директоры Әділет Тойбаев; ҚР БҒМ Ұлттық тестілеу орталығы директорың міндетін атқарушы Наужан Дидарбекова баяндама жасап, бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің сұрақтарына жауап берген болатын. Тікелей эфирде ұйымдастырылған баспасөз мәслихаты ОКҚ Facebook парақшасы және YouTube каналы мен  Хабар-24 арнасында көрсетілді, – деп хабарлайды салалық ведомстваның баспасөз қызметі. 

Сіздердің назарларыңызға Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім департаментінің директоры Әділет Тойбаевтың сөйлеген сөзінің ықшамдалған нұсқасын ұсынамыз: Елімізде тұңғыш рет Ұлттық бірыңғай тестілеу «1 компьютер – 1 камера – 1 тестіленуші» қағидаты бойынша 51 пунктте электронды форматта өтті. Биылғы ҰБТ-ның маңызды артықшылықтарының бірі оны тапсыруға екі мүмкіндік  беріліп, тестіленуші ең жақсы нәтижені грант иелену үшін конкурсқа жолдай алады. Тестілеу бес пән бойынша өткізілді: үш міндетті және екі бейінді. Тест тапсырмаларының саны 120, оның ішінде Қазақстан тарихы бойынша – 15, математикалық сауаттылық бойынша – 15, оқу сауаттылығы бойынша – 20 және екі бейіндік пән бойынша-35 тапсырма. Тестілеу ұзақтығы-4 сағат (240 минут).

ҰБТ-ның тест тапсырмалары тек оқылған материалды (нақты фактілерді) жаңғыртуға ғана емес, сонымен қатар оқылған материалды нақты және жаңа жағдайларда пайдалануға, атап айтқанда қағидаларды, әдістерді, ұғымдарды, заңдарды, қағидаттарды, теорияларды қолдануға бағытталған. Сұрақтар базасы жыл сайын кем дегенде 30% жаңартылады. 2021 жылы бейіндік пәндер бойынша тестке контекст негізінде тест тапсырмалары енгізілді. Контекстке негізделген тест тапсырмалары фактілерді, ережелер мен қағидаларды түсінуге, сонымен қатар ауызша материалдарды, сызбаларды, графиктерді, диаграммаларды түсіндіруге бағытталған.

Сондай-ақ ақпараттық қауіпсіздік шараларын сақтау өте маңызды. Сондықтан ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге ерекше көңіл бөлінеді: тестілеу процесі шифрлау элементтері бар арнайы жабық VPN желісі арқылы жүзеге асырылады. Дұрыс жауаптар коды тек Ұлттық тестілеу орталығында болады. Электрондық форматтың академиялық адалдық және объективтілік тұрғысынан бірқатар артықшылықтары бар. Оларға нұсқалардың ұқсастығы және дұрыс жауаптар кодтарының бірегейлігі кіреді. Бұл дегеніміз, әр нұсқа кездейсоқ таңдау әдісі арқылы, кіріс қосымшада рұқсат етілген кезде жасалады. Бұл бірдей тест нұсқаларының ықтималдығын да, дұрыс жауаптар кодтарының сәйкес келу ықтималдығын да жоққа шығарады.

Жалпы, екі жылдық апробация барысында (алдымен бірте-бірте педагогтарды, содан кейін магистратураға түсушілерді және содан кейін ғана мектеп оқушыларын электрондық тестілеуге ауыстырды) электрондық тестілеу жетілдіріліп, ҰБТ тапсыру кезінде қағаз форматпен салыстырғанда мынадай артықшылықтарды атап өтуге болады: талапкер тестілеу күні мен орнын өзі таңдау мүмкіндігі; тестілеу уақытын үнемдеу және жауап парағының шеңберлерін бояудың орнына тестіленуші пернелерді басуы керек; алдыңғы тест тапсырмаларында таңдалған жауаптарды қайта өзгерту мүмкіндігі.

Тестілеу нәтижелерін өңдеу кезінде кездесетін қателерді болдырмау, яғни жауап парағында боялған немесе жартылай боялған жауаптарды сканердің дұрыс оқымауы, жауап парағын толтыру барысында басқа секторлардың боялып кетуі және тағы да басқалар; тестіленуші қате толтырылған деректерін өзгертуге, сондай-ақ тапсыру тілін, пәндерін ауыстыруға мүмкіндігі бар; тестілеу нәтижелері аяқталғаннан кейін бірден сол жерде, сонымен қатар жеке кабинетте көрсетіледі; тестілеу аяқталғаннан кейін 30 минут ішінде апелляцияға беру мүмкіндігі бар.

Тестілеуді өткізу рәсімін тұрақты бақылау жүргізіледі («бір тестіленуші-бір камера» қағидаты бойынша бейнебақылау камералары, ахуалдық орталық, Face ID жеке басын сәйкестендіру); калькулятор, мерзімді кестелер және тұздардың ерігіштігі компьютерде орнатылған – бәрі қолында; нұсқалар мен дұрыс жауаптар кодтарының бірегейлігі. Тестіленушінің нұсқасы кездейсоқ іріктеу әдісін қолдану арқылы оны қосымшада авторизациялау сәтінде ғана қалыптастырылатын болады. Сонымен қатар, тест тапсырмаларының жауаптары жоғарыда аталған әдіс негізінде де таратылады.

Кездейсоқ таңдау әдісін қолдану тест нұсқаларының бірдей болу ықтималдығын да, түсушілердің дұрыс жауаптарының кодтарының сәйкес келу ықтималдығын да жоққа шығарады. Компьютердегі тестілеу ерекше назар аударуды қажет ететінін түсініп жәнекөру қабілетіне әсер етуі мүмкін 4 сағаттық жүктемені ескере отырып, біз үш үзілісті қарастырдық: біріншісі 2 минут – тестілеу басталғаннан 1 сағат өткен соң (көзге арналған жаттығулар мен дене шынықтыру жаттығуларын орындау үшін), екіншісі 2 сағаттан кейін – 15 минут, және үшіншісі 3 сағаттан кейін – 2 минут.

Соңғы нәтижелер тамыз айында дайын болады. Қолданыстағы ережелерге сәйкес барлық бейнежазбалар ағымдағы жылдың 25 тамызына дейін талданып, тыйым салынған заттарды пайдалану анықталған жағдайда, тестілеушінің балдарымен қоса білім беру грантын тағайындау конкурсының нәтижесі де жойылады. ҰБТ процесіне Ұлттық тестілеу орталығының өзінде орналасқан орталықтандырылған ахуалдық орталық арқылы бақылау жүргізіледі.

Сондай-ақ әр ҰБТ өткізу пунктінен онлайн көрсетілім ұйымдастырылды (education.kz/). Айта кету керек, ҰБТ штаттық режимде және қандай да бір форс мажорсыз өтті. Егер бұрынғы формат болса, елде Дельта штаммы таралған кезде 10 күнде 285 мыңнан астам адамды сынақтан өткізу мүмкін болмас еді.