Заманауи білім беру талаптарына сай мұғалімнің кәсіби деңгейін арттыру

Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат азаматтардың үздіксіз білім алуға, жүйелі жетілдіруге, қайта оқытуға және өзін-өзі оқытуға, кәсіби ұтқырлыққа, жаңаға ұмтылуға қабілетін және уәждемесін қалыптастыру үшін қажетті жағдайлар жасауды басым міндеттердің бірі ретінде қояды. Егер біз біліктілікті арттыру процесін тұтастай қарастыратын болсақ, онда курстардың негізгі мақсаты – кәсіптік оқыту мұғалімінің құзыреттілігіндегі кемшіліктер мен олқылықтарды жою, оның шеберлігі мен педагогикалық мәдениетін, жеке қасиеттерін дамыту, педагогикалық іс-әрекеттің білімін, дағдылары мен әдістерін жаңарту.

Біліктілікті арттыру қажеттілігі кәсіби оқыту мұғалімінің кәсіби дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың үнемі өсуімен және білім беру технологияларының үздіксіз дамуымен анықталады. Курстардың басты міндеті – кәсіби оқыту мұғалімінің біліктілік деңгейін көтеруге, жеке, кәсіби өсуге, оқушылардың әртүрлі категорияларымен педагогикалық өзара әрекеттесудің тиімділігін арттыруға ынталандыру. Бұл стратегиялық міндетті шешу негізінен біліктілікті арттыру жүйесіне жүктелген.

Қазіргі қоғамда білім берудің базалық деңгейі кәсіби қызметтің негізін ғана құрайды. Егер сіз бұрыннан бар біліктілікті үнемі көтермесеңіз, дағдылар өзекті болмайды. Біліктілікті арттыру көмегімен сіз игерілген мамандық пен лауазым шегінде жаңа білім мен дағдыларды игере аласыз. Бүкіл әлемде педагогикалық жұмыстың сапасы, оқытушылардың шығармашылық белсенділігі білім алушылардың белгілі бір білім саласына тұрақты қызығушылығын сәтті қалыптастырудың кепілі ретінде маңызды бола түсуде.

Педагогтардан оқу бағдарламасын құруда, оқытушылық қызметте және цифрлық технологияларды енгізуде инновациялық әдістерді білу талап етіледі. Қазіргі білім беру жүйесінің мазмұны – бәсекеге қабілетті, заман талабына сай мықты маман дайындау. Мектеп – үйрететін орта, оның жүрегі – мұғалім. Ізденімпаз мұғалімнің шығармашылығындағы ерекшелігі – ол сабақты түрлендіріп, тұлғаның жүрегіне жол таба білуі. Нарық жағдайындағы оқу мекемесіне және мұғалімге қойылатын талаптар: бәсекеге қабілеттілігі, білім беру сапасының жоғары болуы, кәсіби және әдістемелік жұмыстардың шеберлігі.

Осы айтылғандарды жинақтай келіп, өзгермелі қоғамдағы жаңа формация мұғалімі – зерттеушілік, коммуникативтілік, ақпараттық құзыретке ие және рухани-адамгершілікті, азаматтық жауапты, белсенді, сауатты, шығармашыл тұлға болуы керек. Оған дәлел бірнеше фактілер бар. 1-ші факті. 2012 жылдан Кембридж бағдарламасы бойынша 7 модульдік бағдарлама курстары өткізіле бастады. Ұстаздар негізгі 3, 2 және көшбасшы 1 деңгейдегі бағдарламаны оқып, сабақтарын түрлендіретін әр түрлі әдіс-тәсілдер қолдана бастады, сабақтың сонында оқушылардан кері байланыс алып, рефлексия жаза бастады.

Ұстаздар бірігіп жапондық Lesson study әдісі арқылы оқушылардың оқуға деген қызығушылығын, ынтасының жақсы жаққа өзгеруін қадағалады. Әр мектепте оқушыларды топқа бөліп, оқушыларға рөлдерді сомдауға үйретті: уақыт бақылаушы, спикер және көшбасшы. 2- ші факті, ол әр пән бойынша жаңартылған оқу бағдарламасы курсын барлық ұстаздар өтті. Мектептерде БЖБ/ТЖБ арқылы оқушылардың дағдылары мен білімдері тексеріліп балл арқылы Күнделік.кз платформасында формативтік бағалау күнде жүргізіліп жатыр.

3-ші факті, бұл шет тілін үйренудің пайдасы адамдар бүкіл бір ұлттың мәдениеті мен әлеуметін тіл арқылы үйренеді. Яғни, көрсетілген міндеттерді ескере отырып, біз заманауи оқытуды тәжірибемізге енгізіп, ойлау қабілеті дамыған, өз бетінше шешім қабылдай білетін, басқалармен пікір бөлісетін білімді, адамгершілігі мол, ұлтжаңды ұрпақты тәрбиелейміз. Ғылым саласымен айналысқысы келетін оқушылар үшін ағылшын тілі маңызды, себебі ғаламтордағы мәліметтер ағылшынша көбірек беріледі.

Ағылшын тілі мен математикалық-жаратылыстану бағытындағы ұстаздар СLIL бағдарламасы бойынша ағылшын тілін меңгерді және барлық мектептерде біраз пәндерді ағылшын тілінде оқыту енгізілді. 4-ші фактіге коммуникативтік әдіс-тәсілде сабақ беруде  әсіресе, шет тілін меңгеруге жақсы әдіс болып келеді. Осыған дейін ағылшын тілінде грамматикаға көп көңіл бөлінетін және жаттаған жаңа сөздерді сол күнгі сабаққа жаттап, тек сөздік диктантта ғана қолданатын еді, қазір ол жаңа сөзді сөйлеу дағдысында қолданады, яғни күнделікті өмірде қолданады.

5- ші факті. Ақпараттық құзыреттілік. XXI ғасыр – жаңа технологиялар ғасыры. Сондықтан білім беру үрдісінде жаңа технологияларды тиімді қолдану заман талабы.Ақпараттық технология – ақпараттарды сақтау, өңдеу, жинау үшін бір технологиялық үрдіске бағытталған әдістер – технологиялық құралдардың біртұтастылығы болып табылады. Білім беру барысында ақпараттық технологияны қолдану білім сапасын жақсартуға көмектеседі. Сонымен қатар кейде қол жетпейтін білім мен мәліметтерді әр түрлі формада ұйымдастыруға, көрнекіліктерді пайдалануға мүмкіндік береді.

Пандемия кезінде қашықтық оқу жүйесіне көшкен кезде көптеген оқу платформаларымен танысып, синхрондық, асихрондық сабақтар өткізіп, ақпараттық–технологиялық құзыреттілікті дамыттық. 6 – ші факті, Тамыз конференциясында өзекті тақырып болған аралас (гибриттік оқу) оқу. Бұл оқыту жүйесі ең тиімді деуге болады, себебі көптеген видеосабақтар, қосымша ақпараттар ғаламтор жүйесіне жүктелді. Сонымен қатар денсаулығы бойынша  мектеп бағдарламасынан тыс қалмау үшін, актілінген күндері оқушыға онлайн платформаларды қолдануға болады.

Ұстаздарға дәстүрлі оқу форматтағы және онлайн форматтағы ең тиімді, әрі қолайлы әдістерді араластыруға, қолдануға болады. Аралас оқыту  моделі оқушыларды алдымен желіде өз бетінше жұмыс істеуге шақырады. Содан кейін оқушылар мұғаліммен бірге тұжырымдамалар мен идеяларды талқылауға немесе практикалық жұмыстар жасауға жиналады. Бұл модель кейбір оқушылар үшін өте пайдалы болуы мүмкін. Аралас оқыту өзара әрекеттесуді ынталандырады. Сабақта сөйлеуге бейім емес оқушылар өздерінің күштеріне, білімдеріне сенбейді, ал егер  үйде қажет ақпаратты ғаламтор ресурсынан алғаннан кейін, олар  сабақта өздерін белсенді көрсете алады.

Аралас оқыту планшеттер, қосымшалар, ноутбуктар және ақылды тақталар сияқты көптеген оқушыларға таныс және қызығушылық тудыратын ресурстарды қамтиды. Аралас оқыту жаңа ұғым емес. Бұл бірнеше онжылдықтар бойы сынып бөлмесінің бөлігі болды. Аралас оқыту немесе гибридті оқытудың тұрақты нұсқасы білім берудің жүйесіне пандемия кезінен бастап өзекті, әрі ажырамас бөлікке  айналады.Заманауи білім жүйесі оқу мекемелерінде әлемдегі әлеуметтік–саяси жағдайларға, талаптарға, қоғамдық құндылықтарға байланысты өзгеріп, жаңартылып отырады.

Заманауи цифрлық білім беру ортасын қалыптастыру басым ұлттық жобалардың бірі болып табылады. Жақын арада білім беру жүйесін күтетін өзгерістер тек жабдыққа, интернет желісінің сапасына, жасалған электрондық білім беру ресурстарына және тағы да басқа қатысты емес, ең алдымен мұғалімнің өзіне: оның өзгерістерді қабылдауға, оларда табысты кәсіпқой болуға құзыреттілік және жеке деңгейде дайындығы. Осылайша, кәсіптік оқыту мұғалімінің біліктілігін арттыру оның қызметінде маңызды рөл атқарады.

Мансаптық өсу перспективаларын кеңейтеді, мұғалімді оқытудың инновациялық технологияларымен таныстырады, оқушылардың әртүрлі категорияларымен педагогикалық өзара әрекеттесудің тиімділігіне ықпал етеді, нақты кәсіби мәселелерде білімді жетілдіруге және тереңдетуге көмектеседі. Заманауи білім беру стандарттары маманнан жұмысты орындаудың жоғары және сапалы деңгейін және белгілі бір саладағы білім мен дағдыларды үнемі жаңартып отыруды талап етеді.

Осы міндетті іске асыру үшін қазіргі білім беру жүйесінде біліктілікті арттырудың әртүрлі бағдарламалары әзірленіп, іске асырылуда. Мұғалімдердің біліктілігін арттыру-бұл, ең алдымен, мұғалімнің кәсіби деңгейін арттыру, мұғалімнің білімін, шеберлігі мен дағдыларын жаңартудың тұрақты процесі, білім беруді жетілдіру талаптарына сәйкес келетін педагогикалық мәдениетті жетілдіру.

Жанаргуль Кусниденовна ДАНИЯРОВА,
Ақмола облысы білім басқармасындағы
облыстық оқу-әдістемелік кабинетінің
әдіскері, Көкшетау қаласы