Жеке тұлға: Психологиялық-педагогикалық қолдаудың мәселелері

Қазақстан Республикасының негізгі жалпы білім беру жүйесінде психологиялық-педагогикалық қолдау баланың жеке басының білім беру процесінде қолдауы мен көмегінің ерекше мәдениеті ретінде енгізілді. Қазіргі уақытта “психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу” термині білім беруді жаңғырту контекстінде оқыту мен тәрбиелеуді ұйымдастыру проблемаларына қатысты қолданылады.                                                     

Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу туралы идеялар баланың жақын даму аймағына бағдарлану процесінде мектептегі өзара әрекеттесудің әртүрлі жағдайларында баланың сәтті оқуы мен психологиялық дамуының әлеуметтік-психологиялық жағдайларын ұйымдастыруға бағытталған психологтың кәсіби қызметінің жүйесі ретінде үлкен рөл атқара бастайды. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу – бұл балаға білім беру процесінде көмек көрсетудің ерекше түрі, туындаған мәселелерді шешуде немесе алдын-алуда дамудың белгілі бір кезеңінде көмек көрсетуге бағытталған технология.

Мамандар “сүйемелдеу” ұғымын қолдау ұғымымен жақындастырады және сүйемелдеу технологиялары баланың дамуының әлеуметтік жағдайын, оның жақын ортасын талдауға, оның психикалық даму деңгейін диагностикалауға, жұмыстың белсенді топтық әдістерін, белсенді-әлеуметтік-психологиялық оқыту әдістерін, сондай-ақ білім алушылармен, ата-аналармен, мұғалімдермен жеке жұмысты қолдануға мүмкіндік беретінін атап өтеді. Сүйемелдеу жүйесі тәжірибеден өсті және тәжірибеге бағытталған.

Сүйемелдеу – субъектінің өмірлік таңдаудың әртүрлі жағдайларында оңтайлы шешімдер қабылдауы үшін жағдай жасауды қамтамасыз ететін әдіс ретінде. Бұл жағдайда даму субъектісі дамушы адам ретінде де, дамып келе жатқан психологиялық-педагогикалық жүйе ретінде де түсініледі. Қөзқарас бойынша сүйемелдеу-бұл маман мен сүйемелдеу арасындағы өзара әрекеттесудің бірлігіне негізделген кешенді әдіс. Сүйемелдеу процесі – бұл психологтың, мұғалімнің, дәрігердің және оқушының өзара әрекеттесуі, оның нәтижесі жеке даму мәселелерін шешуге көмектеседі.

Сонымен қатар, психологиялық қолдау білім берудегі психологиялық қызметті ұйымдастырудың өзіндік моделі болып табылады және мектеп психологының қызметі туралы теориялық идеялар жүйесінің тәжірибесінде көрініс табады. Баланың жеке басын психологиялық-педагогикалық қолдаудың мақсаты мемлекеттік білім беру стандарттарын енгізу және білім беру процесінің субъектілерінің қажеттіліктері жағдайында мектептегі білім беру процесінің нәтижелеріне мемлекеттік тапсырыспен байланысты.

Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу процесінде тұлғаның қажеттіліктері психологиялық-педагогикалық диагностика әдістері арқылы зерттеледі. Алынған психодиагностикалық мәліметтер негізінде баланың жеке басын психологиялық-педагогикалық қолдаудың мақсаты мен міндеттері нақтыланады. Психологиялық-педагогикалық қолдаудың негізгі қағидасы-адамның жеке таңдауының және өмірлік маңызды жағдайларда өзін-өзі анықтаудың құндылығы.

Психологиялық-педагогикалық ғылым мен практикада негізгі психологиялық-педагогикалық қолдаудың келесі міндеттері аталған. Білім алушының психологиялық даму динамикасы мен психологиялық-педагогикалық мәртебесінің мониторингі. Талаптарына сәйкес баланың тұрақты оқу мотивациясын қалыптастыру негізінде жеке білім беру траекториясын әзірлеу.

Білім алушылардың өзін-өзі тану, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі анықтау қабілеттерін қалыптастыру. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың дамуы үшін психологиялық-педагогикалық жағдайлар жасау. Білім алушылардың ата-аналарына психологиялық-педагогикалық көмек көрсету. Педагогтарға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету өте манызды.

Бибигуль Акетаевна ЖУНУСОВА,
№ 31 жалпы білім беретін мектебінің
/педагог-психологы, Қарағанды облысы,
Теміртау қаласы