Жергілікті кәсіподақ: басымдықтар мен қорытындылар

(2025 жылдың қорытындысы бойынша Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіподағының қызметі туралы жария есебі)

2025 жылы жергілікті кәсіподақтың қызметі жарғылық міндеттерге сәйкес және жоғары сатыдағы кәсіподақ ұйымдары: «ADAL» федерациясы» республикалық кәсіподақтар бірлестігі мен «Өрлеу» салалық кәсіподағы қызметіндегі дамытудың негізгі бағыттарын ескере отырып құрылды.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2025 жылды Жұмысшы мамандықтарының жылы деп жариялауына байланысты кәсіподақ жұмысында қосымша басымдық белгіленді: техникалық және қызмет көрсететін лауазымдарда жұмыс істейтін білім беру ұйымдарының қызметкерлеріне ерекше көңіл бөлінді.

Басты басымдық – кәсіподақ мүшелерін әлеуметтік қолдау – бір жыл ішінде, ең алдымен, Облыстық білім басқармасы мен Жергілікті кәсіподақ арасындағы 2024-2026 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы келісімнің нормалары арқылы іске асырылды. Құжат педагогикалық емес лауазымдардың қызметкерлерін қоса алғанда, кәсіподақ мүшелері үшін ҚР Еңбек кодексімен салыстырғанда әлеуметтік кепілдіктерді кеңейтетін 100-ге жуық ережені қамтиды.

Келісіммен, атап айтқанда, азаматтық емес қызметшілер үшін негізгі еңбек демалысы күндерінің саны күнтізбелік 24 күннен 30 күнге дейін ұлғайтылды. Бұл норма ас үй және қызмет көрсету қызметкерлеріне, күзетшілерге, қоймашыларға, тазалаушыларға, кастеляншаларға, от жағушыларға және басқа да қызметкерлер санаттарына қолданылады.

Сонымен қоса ауыр жұмыс жағдайында жұмыс істегені үшін аспаздарға, қызметтік үй-жайларды тазалаушыларға, тәрбиешінің көмекшілеріне, кір жуу қызметкерлеріне және басқа қызметкерлерге қосымша демалыс қарастырылған. Осылайша, мысалы, қызметтік үй-жайларды тазалаушы – Жергілікті кәсіподақтың мүшесі бола отырып, Еңбек кодексінде белгіленген 24 күнтізбелік күн емес, 36 демалыс алады. Бұл кәсіподақ қызметінің нақты, өлшемді нәтижесі.

Келісімді іске асырудың тағы бір маңызды әсері – бұрынғы жалақы деңгейін сақтай отырып, қызметкерлердің 80 санаты үшін жұмыс уақытының ұзақтығын қысқарту. Сонымен, зертханашылар, бухгалтерлер, хатшылар, кір жуғыш машиналардың операторлары және басқа да бірқатар мамандарда аптасына жұмыс уақыты 40 емес, 36 сағатты құрайды, ал босатылған 4 сағатты демалу немесе қосымша табыс табу үшін пайдалануға болады.

Қызметкерлер қосымша жұмыс мүмкіндіктері мен жалақы мәселелерін шеше алуы үшін кәсіподақ заң клиникасы «Жергілікті кәсіподақ – кәсіподақ әрқайсысы үшін» науқаны аясында 46 лауазым бойынша «Қызметкер өзінің жалақысы туралы не білуі керек» атты ақпараттық буклеттерін дайындады. Онда жалақыны есептеу тәртібі, қызметкерлердің қосымша төлемдері мен үстемеақыларға құқықтары, сондай-ақ қосымша жұмыспен қамту нұсқалары егжей-тегжейлі түсіндірілген.

2025 жылы Жергілікті кәсіподақ аппараты кәсіподақ мүшелеріне, сондай-ақ әлеуметтік серіктестер – білім беру ұйымдарының басшыларына да көмектесу үшін еңбек қатынастарының түрлі мәселелері бойынша 8 тақырыптық жинақ дайындады. Желтоқсан айында жергілікті кәсіподақ алқасымен тағы бір жинақ – «Кәсіподаққа сүйене отырып, басшының беделі мен имиджін нығайтудың кейбір мәселелері туралы» ақпараттық бюллетені бекітілді (ISBN нөмірі берілді). Барлық материалдар кәсіподақтың ресми сайтында ашық түрде орналастырылған: www.lprofedu.kz.

Алдағы жылға арналған жоспарда – жаңа әдістемелік материалдар: «Білім беру ұйымдарындағы қызметкерлердің дербес деректерін қорғау» кәсіподақ жинағын, «Қызметкерге кепілдіктер мен өтемақы төлемдері» ақпараттық бюллетенін және «ҚР Еңбек Кодексі және әлеуметтік әріптестік туралы 2024-2026 жылдарға арналған келісім цифрлық көрсеткіште» буклетін әзірлеу тұр.

2025 жылы Жергілікті кәсіподақ келісім нормаларын түсіндіруден оның жергілікті жерлерде орындалуын қоғамдық бақылауға көшті. Біріншілер қатарында – Қостанай ауданының Майкөл мектебі, Қостанай автомобиль көлігі колледжі және Рудный қаласының №10 мектеп-гимназиясы болды. Бұнда қосымша демалыс беруге, жұмыс уақытының тәртібін сақтауға және жұмысшылардың барлық санаттары үшін тиісті еңбек жағдайларын жасауға баса назар аударылды. Ал «Қоғамдық бақылау» дипломы мен мүсіншесі бақылаудың сәтті өткендігін растайды. 2026 жылы бұл жұмыс Әулиекөл, Амангелді, Қарабалық аудандары мен Арқалық қаласының филиалдарында жалғасады.

Еңбек қатынастарының өзекті мәселелері Жітіқара, Қарабалық, Қарасу, Меңдіқара және Науырзым аудандарында Жергілікті кәсіподақ күндері барысында, сондай-ақ барлық деңгейдегі білім беру жүйесінің келісу комиссиялары мүшелерінің біліктілігін арттырудың сырттай тегін курстары шеңберінде түсіндірілді. 2025 жылы жергілікті кәсіподақ аппараты мыңнан астам адамды оқытты.

Кәсіподақ мүшелерін санаторлық-курорттық сауықтыруға да ерекше көңіл бөлінді. Жергілікті кәсіподақтың 300-ден астам мүшесі жеңілдетілген шарттармен емделді (үнемдеу 85 мың теңгеге дейін), бұл әрбір төртінші – техникалық персонал қызметкері. «Алғыс жолдамасы» акциясы аясында педагогикалық емес лауазымдардың 20 қызметкері санаторийлерде кәсіподақ есебінен толық сауықтырудан өтті. Мысалы, Қостанай автомобиль көлігі колледжінің қатысушылары арасында қызметтік үй-жайларды тазалаушылар Светлана Тарарук пен Светлана Александрович бар.

Балалар демалысы да назардан тыс қалмады: кәсіподақ мүшелерінің 300-ге жуық баласы облыстың қала маңындағы лагерьлерінде денсаулығын нығайтты, жолдама шығындарының бір бөлігі кәсіподақпен жабылды.

Биыл облыстың көрнекті орындары бойынша ішкі туризмді дамытуға баса назар аударылды. Облыстық кәсіподақ жастары кеңесінің мүшелері де қасиетті тарих объектілері бойынша экскурсиялық сапарларға қатысты. Бұл бағыттағы жұмыс жалғасатын болады.

Сауықтыру бағдарламаларынан басқа жергілікті кәсіподақ материалдық қолдау механизмін белсенді дамытуда. Негізгі құрал – «Кәсіптік одақтар туралы» ҚР Заңының 16-бабына сәйкес кәсіподақ құрылымында бес жыл жұмыс істейтін «Мейірім» көмек қоры.

2025 жылы Қордың көмегін жалпы сомасы 8,5 млн теңгеге ерекше мұқтаж 127 кәсіподақ мүшесі алды, оның ішінде бір миллионнан астамы техникалық және қызмет көрсету еңбеккерлерін қолдауға бағытталған. Қор құрылған сәттен бастап кәсіподақтың 765 мүшесі жалпы сомасы 55 млн теңгеден асатын көмек алды.

Кәсіподақ жұмысының ажырамас құрамдас бөлігі – оның қызметін ақпараттық қамтамасыз ету. Instagram-да «ашық кәсіподақ» жобасы аясында облыстық аппараттың да, филиалдардың да жария есептері жүйелі түрде орналастырылады, әлеуметтік желілерде профильдер дамуда (Instagram – 14 мың жазылушы, Facebook – 5 мыңнан астам достар мен жазылушылар, Telegram – 500 жазылушы).

Адал еңбекті ілгерілетуге ерекше назар аударамыз. Биыл ғана жұмысшы кәсіптерінің өкілдеріне арналған «Еңбек жолы» жобасы бойынша кәсіподақ мүшелерінің өмірі мен еңбегінің жүзге жуық тарихы жарияланды.

Медиа кеңістікте кең ауқымды кәсіподақ іс-шаралары қамтылған, олардың көпшілігі 2025 жылы Жұмысшы мамандықтарының жылы аясында өткізілген.

Сонымен, «Құмарлық! Денсаулық! Демалыс!» отбасылық қысқы кәсіподақ спартакиадасы жергілікті кәсіподақтың 100-ден астам қатысушы-мүшелерін, оның ішінде техникалық мамандықтар қызметкерлерін жинады. «Мен және менің жұмыс орным» бейнероликтер байқауында 50-ге жуық педагогикалық емес лауазымдары бақ сынасты. Жеңімпаздар мен жүлдегерлер дипломдармен және кәсіподақ сыйлығымен марапатталды. Барлық байқау жұмыстары біздің Instagram парақшамызда орналастырылған.

Бұл жетістіктер Облыстық деңгейдегі ұйымдар (төрайымы – Айжан Баймақанова) және Әулиекөл аудандық (төрайымы – Айжан Бекмағамбетова) филиалдары биылғы жылы жеңімпаз деп танылған филиалдар қызметінің тиімділігін рейтингтік бағалауға негіз болды.

Жылдың маңызды қорытындыларының ішінде қаржы саясаты мен мотивациялық жүйенің дамуын атап өткен жөн. 2025 жылы жергілікті кәсіподақ «Кәсіподақ сенімі» белгісін, сондай-ақ «Мерей» жыл премиясын тағайындады.

Жалпы, Жұмысшы мамандықтарының жылы ойдағыдай өтті, кезең-кезеңімен қойылған міндеттер іске асырылды.

Біздің бірлестік ірі бастауыш кәсіподақ ұйымдарымен кеңейіп келеді. Тек үстіміздегі жылы, көрсетілген әкімшілік қысымға қарамастан, жергілікті кәсіподақ қатарына 15 ірі бастауыш, бұл 1,7 мыңнан астам мүше оралды.

Біз тұрақты жұмыс істейміз. Кәсіподақ бюджетінің сметасы 100%-ға орындалды, кәсіподақ ұйымының кірісін азайтуға жол берілмеді.

Жергілікті кәсіподақтың 2026 жылға арналған жұмыс жоспары келіп түскен ұсыныстар мен толықтыруларды ескере отырып, оны қоғамдық талқылау шеңберінде даму басымдықтары, оның ішінде бірлестікті одан әрі нығайту, кәсіподақтың қорғаныс функциясын іске асыру үшін жаңа тәсілдерді енгізу, қоғамдық бақылау механизмін дамыту және т.б. айқындалды және бекітілді.

Сонымен қатар жергілікті кәсіподақ алқасының шешімімен біздің бірлестіктің мүшелері үшін келе жатқан 2026 жыл Дәстүрлі құндылықтар жылы болып жарияланды, оның шеңберінде отбасылық және кәсіби дәстүрлерді нығайтуға, ұжымдардың бірлігін арттыруға және аға ұрпақтың еңбегі мен тәжірибесіне құрметпен қарауды қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар кешені өткізілетін болады.

Жалпы, кәсіподақ қызметі білім беру саласының қызметкерлеріне әлеуметтік-экономикалық қолдау көрсетуге және бірлестіктің ұстанымын нығайтуға бағытталған.

Василий ЦЫМБАЛЮК,
«Қостанай облысы білім және ғылым ұйымдары қызметкерлерінің жергілікті кәсіптік одағы» ҚБ төрағасы,
педагогика ғылымдарының кандидаты